Jaarverslag 2016 van Stichting tot beheer en exploitatie van de Waalse Kerk Breda. 1. Inleiding. In 2016 zijn, dankzij zowel rijks- als provinciaal subsidie alsmede de inzet van de in de afgelopen jaren door zuinig en efficiënt financieel beleid opgebouwde reserves, belangrijke investeringen gerealiseerd, te weten: -  met toestemming van de rijksdienst voor Cultureel Erfgoed versnelde uitvoering van (groot) onderhoud; -  restauratie van het dak van het schip en torenspits plus bijkomende werken; -  renovatie toiletten en schilderwerk consistoriekamer en hal bij grote entree; -  vervanging centrale verwarmingsinstallatie; -  vervanging elektrische installatie (meterkast) inclusief overspanningbeveiliging; -  aanpassing verlichting en stoffering consistoriekamer. Op alle hierboven genoemde onderdelen wordt hierna in dit verslag terug gekomen. 2. Subsidieovereenkomst 2014-2017. Bij brief van 2-8-2013 is door de Stichting - als onderdeel van de met de gemeente te maken meerjarenafspraken - een geactualiseerd Bedrijfsplan 2013 - 2017 ingediend. De onder-handelingen over de te sluiten subsidieovereenkomst voor de periode 2014 – 2017 zijn, na intensief doch constructief overleg,  afgerond en die overeenkomst is door gemeente en stichting getekend op 14 maart 2014. Het jaarlijkse subsidie is voor deze periode vastgesteld op €  25.000,00. Bij brief van 06-10-2016 is voor 2017 een sluitende begroting ingediend en het voor dat jaar geldende subsidie aangevraagd. De ontvangst van onze aanvraag is door de gemeente bij brief van 17-10-2016 bevestigd en reeds bij besluit van 23-12-2016 is voor 2017 de gevraagde subsidie van €  25.000,00 verleend.   In genoemd Bedrijfsplan zijn achtereenvolgens de doelstellingen, de dienstverlening en producten alsmede de instandhouding i.c. onderhoud- en restauratieplicht uitvoerig omschreven. 3. Toekenning Rijkssubsidie instandhouding ( BRIM 2013) voor de periode 2015- 2020. Na vervanging van de zogenaamde BROM regeling voor onderhoud rijksmonumenten werd een nieuwe BRIM regeling geïntroduceerd. Deze regeling was gericht op restauratie en onderhoud. Onze eerste aanvraag op grond van die regeling beliep dan ook een bedrag van afgerond € 520.000,00. Vanwege het ontbreken van rijksmiddelen is in de afgelopen jaren de  BRIM regeling voor rijkssubsidie monumenten sterk versoberd en teruggebracht naar uitsluitend noodzakelijk onderhoud. Na jaren van negatieve beslissingen is onze aanvraag 2014 gehonoreerd. Omdat bij de vaststelling naar de mening van ons bestuur een deel van de herbouwwaarde ten onrechte buiten beschouwing was gelaten, werd besloten om bezwaar te maken. Bij besluit van 10 december 2014 heeft de minister van OCW het bezwaar gegrond verklaard. Dit betekent dat de subsidiabele kosten voor de periode 2015-2020 zijn vastgesteld op € 180.273,00 en het subsidiebedrag voor die periode op €  90.137,00 zijnde 50% van die subsidiabele kosten. Omdat is gewacht op de uitkomst van onze aanvraag BRIM is daarom onderhoud aan de buitenkant van het gebouw – voor zover verantwoord – in de jaren t/m 2014 uitgesteld. In overleg met het Architectenbureau BBM is een planning van noodzakelijk onderhoud gemaakt. Daarbij kwam vast te staan dat in verband met noodzakelijke steigerwerken voor de meest noodzakelijke onderhoudswerken een groot deel van het in het BRIM plan opgenomen onderhoud in verband met efficiency in één keer zou moeten worden uitgevoerd. Voor het naar voren halen van onderhoud gepland in latere jaren is aan de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed  toestemming gevraagd en verkregen. Dit betekent tevens dat ook het subsidie voor latere jaren eerder kon worden opgevraagd en is uitbetaald. Dit betekent dat het volgende overzicht kan worden gemaakt: - uitvoeringskosten BRIM in 2015 €   118.219,52 - uitvoeringskosten BRIM in 2016 €     25.904,41 - meerwerk groot onderhoud (zie toelichting hierna) €     24.356,09 Totaal kosten BRIM 2015 en 2016 inclusief meerwerk €   168.480,02 - voorschot rijkssubsidie 2015 + aanvullend voorschot €     55.833,00 - voorschot rijkssubsidie 2016   €     11.770,00 - beschikking reserve groot onderhoud 2015                  €     37.000,00 - beschikking reserve groot onderhoud 2016                  €     14.134,41 Totaal rijkssubsidie en inzet reserve groot onderhoud in 2015 en 2016  €   118.737,41 Totaal  €     49.742,61 Waarvan ten laste van exploitatie 2015         €    25.386,52 en ten laste van exploitatie 2016 zijnde het meerwerk   €    24.356,09         Het meerwerk is verricht vanwege de aanwezigheid van steigers en betrof voor het grootste deel extra voegwerk en inboeten individuele stenen schoonmetselwerk. Na verzoek tot aanpassing in 2016 van het gevraagde bevoorschotting ritme, waarmee de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed heeft ingestemd, zal in 2017 nog een laatste voorschot worden ontvangen van € 13.520,00. De resterende 10% ad €  9.014,00 zal - na verantwoor- ding in 2020 over de gehele periode – pas in dat jaar worden uitgekeerd, tenzij wordt ingestemd met eerdere afrekening. Na de beschikking over de reserve groot onderhoud resteert een bedrag in deze reserve van €  1.989,41. Deze reserve zal in komende jaren moeten worden aangevuld ten laste van de exploitatie om de resterende BRIM kosten tot 2020 te kunnen opvangen en verder groot onderhoud te kunnen uitvoeren zoals sauswerk wanden.  4. Subsidie Provincie op grond van de Subsidieregeling cultureel erfgoed Noord-Brabant. De Provincie heeft in augustus 2014 besloten opnieuw een bedrag van € 2,9 miljoen beschikbaar te stellen voor restauratie van rijksmonumenten. Daarom heeft ons bestuur – rekening houdend met de aangegeven periode van indiening van 1-10 t/m 17-11-2014 – op 1 oktober 2014 – na eerdere afgewezen aanvragen – weer een aanvraag ingediend. Ons bestuur is bijzonder verheugd dat de provincie bij besluit van 6 maart 2015 een subsidie heeft verleend van € 113.804,00 zijnde 70% van de subsidiabel verklaarde restauratiekosten tot een bedrag van €  162.576,00. Omdat onze subsidie aanvraag nagenoeg identiek was aan de BRIM begroting is toestem-ming gevraagd voor een andere invulling van de subsidiabel verklaarde kosten. Deze toestemming is op 5 augustus 2015 verkregen. Dit betekent dat het dak van het schip van de kerk en torenspits konden worden gerestaureerd. Daardoor kon de anders in komende jaren noodzakelijke vervanging van al het lei- en loodwerk in 2016 volledig worden gerealiseerd. Mede door de aanwezigheid van de steigers konden extra  werken worden uitgevoerd die anders in latere jaren zouden moeten plaats vinden. Daarom hebben de totale kosten van deze restauratie tot een bedrag van € 27.906,76 de subsidiabel verklaarde kosten overschreden en dienen deze meerkosten volledig door de stichting te worden gedragen. Het volgende overzicht voor deze restauratiekosten is dan: - totale in 2016 uitgevoerde restauratiekosten €    190.482,76 - subsidie provincie Noord-Brabant €    113.804,00 - Ten laste van het eigen restauratiefonds €      76.678,76                      ============         5. Overige investeringen in 2016. Zoals hiervoor in de inleiding is vermeld zijn in 2016 nog de volgende investeringen gerealiseerd: - Renovatie toiletten en schilderwerk consistoriekamer en hal €   19.718,31 - vervanging centrale verwarmingsinstallatie €   10.540,23 - aanpassing verlichting en raambekleding consistoriekamer €     3.082,98 - vernieuwing meterkast en aanbrengen overspanningbeveiliging €     3.545,40 Totaal €   36.886,92             ========== Dekking van deze investeringen heeft plaats gevonden door: - beschikking over de reserve vervanging inventaris/inrichting/installaties €   31.178,00 - beschikking over reserve isolatie en energiebesparing   €     2.162,62 - ten laste van de exploitatie €     3.546,30 De bestaande toiletten dateren van de grote restauratie in 1983 en voldeden al langer niet meer aan de huidige eisen. De renovatie van de toiletten was reeds lang een wens en hoogst noodzakelijk. Zoals reeds enkele jaren aangekondigd was de centrale verwarmingsinstallatie uit 1999 aan vervanging toe. Toen achtereenvolgens de pomp en de blower van de vloerverwarming het begaven, is de knoop doorgehakt en is de gehele installatie vernieuwd. De nieuwe HR installatie zal hopelijk vermindering van gasverbruik opleveren. Voor gedeeltelijke dekking is dan ook een deel van de reserve isolatie- en energiebesparing ingezet. Ook het schilderwerk in de consistoriekamer en grote hal alsmede verlichting en raambekleding dateren van de restauratie in 1983 en voldeden niet meer aan de eisen van deze tijd. Besloten is daarom tot het aanbrengen van nieuwe verlichting en raambekleding. De elektrische installatie was eveneens sterk verouderd en bovendien was aarding en overspanningbeveiliging volgens Enexis niet meer in orde. Daarom is een geheel nieuwe meterkast, inclusief extra aardlekschakelaars, aangebracht en is er een overspanning-beveiliging gerealiseerd zodat aan de huidige eisen wordt voldaan. 6. Balans per 31-12-2016. Door de hiervoor beschreven investeringen is de reservepositie in 2016 met afgerond € 122.500,00 afgenomen. De reserve groot onderhoud is nagenoeg volledig ingezet voor de BRIM uitgaven in 2016. Aanvulling van deze reserve uit de exploitatie zal in komende jaren dan ook dringend noodzakelijk zijn om bijvoorbeeld het binnenschilderwerk van de kerkwanden te kunnen realiseren omdat dit sinds 1983 niet meer is gebeurd. Ook de vloer van de kerk heeft dringend een behandeling nodig. Het restauratiefonds is met een bedrag van afgerond € 46.000,00 tot een welhaast onverantwoord minimum gedaald. Behalve de 30% van de door de Provincie subsidiabel verklaarde kosten is er voor bijna € 28.000,00 meerwerk uitgevoerd vanwege de aanwezigheid steigers. Zie punt 4 hiervoor. Aanvulling van het restauratiefonds is dringend noodzakelijk. Immers bij een rijksmonument uit 1438 blijft restauratie een helaas steeds terugkerend item. De reserve vervanging inventaris, inrichting en installaties is in 2016 nagenoeg volledig ingezet. Ook hier is aanvulling zeer nodig om inrichting, inventaris en installaties up to date te houden. 7. Exploitatie 2016. a. Beschikbaarstelling gebouw voor culturele,  maatschappelijke en zakelijke doelstellingen. De kerk wordt conform de gebruiksovereenkomst met de Waalse Gemeente ter beschikking gesteld voor openbare erediensten en bezinningsbijeenkomsten van levensbeschouwelijke aard. Nagenoeg wekelijks is er dan ook op zondag een dienst van óf de Waalse Gemeente, óf de Soefibeweging. Daarnaast vinden er kerkelijke huwelijken, uitvaarten en doopplechtigheden plaats. Verder wordt de kerk verhuurd voor instrumentale en vocale concerten, koorrepetities, exposities, vergaderingen, seminars, diapresentaties, symposia, kleine congressen, themadagen, diploma-uitreikingen door hogescholen en rondleidingen. Ook is de kerk aangewezen als officiële trouwlocatie. Naast verhuur van de kerk genereert de stichting inkomsten door verhuur van de consistoriekamer en verhuur van de vleugel. Voor een overzicht van de verhuringen wordt verwezen naar bijgevoegd uittreksel uit het grootboek 2016 (bijlage 1). Uit privacy overwegingen zijn deze gegevens vertrouwelijk. Naast verhuringen van het gebouw voor bovengenoemde activiteiten faciliteert de stichting - in het kader van de met de gemeente aangegane publiek private samenwerking - de gemeentelijke werkgroep "Cultuur tijdens het middaguur". Deze werkgroep krijgt gedurende 8 maanden van het jaar de kerk alsmede de consistoriekamer en vleugel op iedere vrijdag gratis ter beschikking voor de door de werkgroep te organiseren gratis toegankelijke "inloopconcerten" alsmede voor de  door de werkgroep georganiseerde exposities. Daarnaast is gratis medewerking verleend aan de Open Monumentendag, is de kerk gratis ter beschikking gesteld voor de viering van het sacrament van de Niervaert en is de kerk opengesteld tijdens het Jazz – festival. Ons bestuur heeft tijdens de “Cultuurnacht”  en tijdens de “Nassaudag” op eigen initiatief een activiteit georganiseerd in samenwerking met de Stichting Cultuurbehoud. b. Onderhoud gebouw en inventaris . Bij het onderhoud van het gebouw moet onderscheid worden gemaakt tussen binnenonderhoud en buitenonderhoud. Het binnenonderhoud is altijd voor volledige rekening van de Stichting. Voor het buitenonderhoud kennen we het zogenaamde BRIM-plan. Zie voor een uiteenzetting Brim-plan punt 3 hiervoor. Aan binnenonderhoud en onderhoud/reparatie van inventaris werd een bedrag uitgegeven van   €  1.381,89. Voor het reeds in 2014 voorgenomen binnenschilderwerk werd uiteraard vooraf vanwege de eisen voor rijksmonumenten advies gevraagd aan Sikkens. Uit onderzoek kwam vast te staan dat er sprake was van schimmelvorming op bepaalde gedeelten van kerkwanden. Dit werd veroorzaakt door slecht voegwerk van zowel de oost- als de westgevel, hetgeen reeds eerder door Monumentenwacht was gemeld; bij de uitvoering van het eerder gemelde BRIM plan is in 2015 en 2016 aan dit voegwerk voorrang gegeven. Dit betekent echter dat sauswerk van de binnenwanden van de kerk nog even moest worden verschoven naar een later tijdstip. Omdat de reserve groot onderhoud volledig is ingezet in 2016 zal dit sauswerk nog verder moeten worden uitgesteld.  Vervanging van installaties. Verwezen wordt naar punt 5 hiervoor. Afboeking voorraad boeken. Omdat slechts in zeer beperkte mate boeken van de Waalse Kerk worden verkocht is besloten tot prijsverlaging van € 17,50 naar € 10,00. In verband daarmee is de waarde van de nog aanwezige voorraad  in nagenoeg gelijke verhouding afgeboekt. 8. Overige wetenswaardigheden. Inclusief de gratis beschikbaarstelling van de kerk aan de gemeentelijke werkgroep "Cultuur tijdens het middaguur" en de verhuringen is de kerk in 2015 circa 200 keer in gebruik geweest. Helaas is door de toename in Breda van gelegenheden voor multifunctioneel gebruik het aantal verhuringen terug gelopen. Ons bestuur beraadt zich op p.r. activiteiten om de aantrekkelijkheid van de Waalse Kerk als “ Dé Culturele Parel van Breda” beter voor het voetlicht te brengen. Het bezoekersaantal ligt bij voorzichtige schatting op circa 25.000. Het bestuur van de stichting bestaat uit uitsluitend vrijwilligers. De samenstelling en de taakstelling van het bestuur is als volgt: Mr. W.M.M. van Fessem voorzitter Mevr. Drs. G.M.C.A. Toledo secretaris G.A.J. Schouten penningmeester en voorzitter bouwcie Mr. Drs. C.O.W. Dubbelman bestuurslid namens Waalse Gemeente Mr. P. Wijntje bestuurslid namens Waalse Gemeente Het bestuur heeft in 2016 -  buiten veelvuldig overleg en besluitvorming  per mail  -  zes maal vergaderd. De bouwcommissie is tien maal bijeen geweest en er hebben 7  vergaderingen van het bouwteam plaats gevonden. In 2016 is de in 2014 in eigen beheer gebouwde website verder uitgebreid en geactualiseerd. In de website is aan de eisen van de belastingdienst in het kader van ANBI volledig voldaan. Het adres van onze website is www.waalsekerkbreda.nl . Met diverse organisaties zijn afspraken gemaakt voor het wederzijds linken van websites hetgeen qua p.r. ook gezien de vermindering  van verhuringen zeker nodig is. De stichting heeft geen personeel in dienst. Wel heeft zij een gastheer/beheerder aangesteld die de verhuringen regelt en namens het bestuur optreedt als gastheer bij alle evenementen die in de kerk plaats vinden. Naast een bescheiden onkostenvergoeding verzorgt hij in beperkte mate voor eigen rekening en risico de verstrekking van consumpties en catering al of niet in samenwerking met derden. Breda, 3 januari 2017 G. Schouten, penningmeester 

toelichting: